6 eenvoudige tips voor een creatieve warming-up!
Heb jij wel eens moeite met opstarten als je wilt gaan schilderen? Of misschien zelfs angst voor het witte schildersdoek? Dat is niet vreemd. Zelfs de grote kunstenaars hebben er last van. In één van zijn brieven schrijft Vincent van Gogh: 'Gij weet niet hoe verlammend dat is, dat staren op een blank doek dat zegt: 'Gij kunt niets.' Waar komt die vrees toch vandaan? Of beter gezegd: hoe komen we van deze angst af? Elke kunstenaar ontwikkelt zijn eigen methode. Max Ernst (1891-1976) is baanbrekend geweest in zijn aanpak en maakte zijn vrees voor het witte vlak tot een ware uitdaging. Hij omzeilde het wit door frottage, grattage, raclage, imprimer, collage en égouttage. Volgens Ernst was het zaak om de moed te vinden om door vastgeroeste barrières heen te breken.
Stel je open voor het onverwachte
Om door barrières heen te gaan, mag je meer openstaan voor het onverwachte. Frottage is een speelse techniek die jou op een gemakkelijke manier bevrijdt van beginnersangst. Max Ernst ontdekte deze techniek door de vloerpanelen van zijn atelier te 'rubben'. Deze vloer bestond uit grove, onregelmatige houten planken, die waren gebutst en geschaafd. Toen hij er een dun vel papier oplegde en er op zijn hurken bij ging zitten, zag hij dat met zachte druk het krijt een spontaan reliëf achterliet. Door deze simpele handeling sloeg zijn kunstenaarshart op hol. De inspirerende afdrukken lieten de radertjes in zijn hersenen als een machine draaien, want frottage kan zó verslavend werken. Als je deze techniek onder de knie hebt, zorgen de spontane en inspirerende patronen voor fantasierijke associaties. Het is niet raar als je monsters of sterren in de afdrukken ontdekt. Daarnaast kun je bijna alles met de frottage techniek rubben: stoeptegels, munten, roosters, grafzerken, behang, tafelkleden, voegen etcetera.
Are you ready for frottage, grattage, collage & scraping?
De frottage techniek is vooral geschikt voor papier en Max Ernst zoekt naar een alternatieve methode voor schildersdoek. Hij ontdekt dat een lap stof mooie vlekken achterlaat als je die in verf doopt en spontaan laat vallen op het doek. Zo verschijnen er magische vlekken die uitnodigend zijn en de fantasie stimuleren. De techniek heet Imprimer en het gaat het beste als je een gekreukte lap stof hebt, die je met niet te veel verf en zachte druk tegen het doek aanhoudt. Maar ook houtblokken en ribbelkarton werken uitstekend.
De technieken van Max Ernst voelen als schatgraven, elke afdruk is als een vondst en zorgt voor het opwarmen van jouw creativiteit. Als het proces goed vlam vat, rolt de inspiratie als een lopend vuurtje door jouw lijf en ontstaan de meesterwerken als vanzelf.
Frottage en imprimer stellen je in staat om het 'te doen.' Dit is meteen een afrekening met alle verwachtingen die je vooraf hebt. Er is namelijk geen uitkomst, geen voorop gezet plan of een idee. Je laat los, stelt je open en je maakt gebruik van jouw eigen, natuurlijke vermogen om te communiceren met jouw onderbewustzijn. Dit onderbewuste reageert op jouw handelingen en maakt er een mooi verhaal of een waardevolle actie van.
Stook jouw creatieve vuur maar eens hoog op
Uit bovenstaande blijkt dat creativiteit te vergelijken is met sport, je komt niet altijd metéén op gang, maar als je de warming-up niet vergeet, ben je tot veel in staat. Ernst weet dat als geen ander en om zijn creatieve spieren op te warmen, experimenteert hij met baanbrekende technieken. Zo ontdekt hij naast frottage en imprimer, de scraping techniek. Oliepastel heeft een mooie, vette substantie en is rijk aan structuur. Bij grattage zet je verschillende kleurlagen over elkaar heen en dek je die af met een laatste, zwarte laag. Met een statéprikker of paletmes kras of schraap je delen weg en ontstaat er een gekleurde tekening die als een toverbal de onderste lagen prijsgeeft. Een andere manier is om een doek te bedekken met verflagen en aan de achterzijde van het doek een object met structuur te houden. Daarna schraap je aan de voorkant lagen verf weg met een paletmes zodat er een reliëf tevoorschijn komt.
DE KUNST VAN COLLAGE
Van alle voorgaande experimenten kun je een collage maken door knippen en scheuren en dit alles tot een nieuwe vorm samenbrengen. Een collage maken is niet nieuw, we zijn inmiddels gewend aan scrapbooking en andere eigentijdse manieren om een collage of compositie te maken, maar in de tijd van Max Ernst was deze techniek een revolutie en kende die daardoor veel beoefenaars. Picasso, Bracque, Schwitters en Ernst waren grote fans van deze techniek.
Wist je dat niet Jackson Pollock maar Max Ernst de uitvinder is van de dripping techniek? Ernst maakte aan de onderkant een gat in een verfblik en hing de pot aan een touw. Deze constructie pendelde hij handmatig over het schildersdoek. Égouttage noemt hij deze dripping techniek, maar de techniek is bij ons beter bekend onder de naam dripping.
papier kreuken
Papier kreuken is ook een optie om van je angst voor het witte vlak af te komen. Maak met Siberisch krijt of met houtskool het gekreukte blad zwart en er ontstaat een verrassend lijnenspel door de kreukels. Gum daarna met kneedgom delen weg en voeg kleurvlakken toe. Speel en experimenteer!
neem vooral veel ruimte voor jezelf, adem het in en rek het uit. Het witte vlak mag na deze tips geen issue meer voor je zijn!
Sophie van Beeck is kunsthistoricus, viltkunstenaar en kleurstylist. Haar onderneming Healthy Colors is opgericht met als doel om meer kleurbewustzijn en kunstzin te bevorderen. In haar blogs geeft ze je tips and tricks om zelf creatief te zijn. Op haar website vind je meer informatie over haar eigen werk en passie www.sophievanbeeck.nl